İTÜ Çekirdek girişimleri, afetle mücadeleyi geliştirdikleri teknolojilerle sürdürüyor

Üzerinden iki yıl geçen 6 Şubat depremi ve kısa süre önce gerçekleşen Kartalkaya otel yangını, toplumda afet farkındalığının ne derece önemli olduğunu bir kez daha gösterirken, bu alanda yapılan yenilikçi çalışmalara ihtiyacı da ortaya koyuyor. Bu kapsamda İTÜ ARI Teknokent’in kuluçka merkezi İTÜ Çekirdek’in bünyesinde faaliyet gösteren girişimler de geliştirdikleri teknolojilerle deprem ve yangına karşı önlem alınarak can kayıplarının yaşanmamasını hedefliyor. Geliştirilen her bir teknoloji, ülkemizde afetlerle mücadelenin baş aktörü olmaya aday.

Afetlerle sıklıkla karşı karşıya kalan ülkemizde son yaşanan 6 Şubat depremi ve Kartalkaya otel yangınından sonra daha sıkı önlemler almanın gerekliliği kavrandı. Türkiye'nin öncü teknokenti İTÜ ARI Teknokent ise teknoloji odaklı İTÜ Çekirdek girişimleriyle deprem ve yangınlara karşı teknolojik çözümlerini sunuyor. Girişimcilerin geliştirdiği 30'dan fazla teknoloji, afetlere karşı farkındalıkta yol gösterici olurken yaşanabilecek kayıpların önüne geçmeyi hedefliyor. Çoğunlukla online ve mobil olarak kullanılabilen uygulamalardan bazıları; yaşanabilecek afet öncesi uyarı verirken bazıları afet anında acil müdahale hizmeti sunuyor.

Milimetrik hassasiyetle anormallikleri tespit ederek afetleri uyarıyor: EyeOnBlue

SCP- Smart City & Partners tarafından geliştirilen EyeOnBlue çevresel riskleri ve afet tehditlerini erken tespit etmek için uzaktan algılama teknolojilerini ve yapay zekâ destekli veri analitiğini birleştirerek kullanıcılarına etkin ve hızlı karar alma süreçleri sunuyor. Derin teknoloji (deep tech) ve agentic AI (yapay zekâ ajanları) konseptlerini temel alarak, verileri milimetre hassasiyetinde analiz eden, anormallikleri tespit eden ve riskleri minimize etmek için otonom karar mekanizmaları sunan EyeOnBlue sayesinde kullanıcılar, gelişmiş uydu görüntüleme ve yapay zekâ destekli analiz sayesinde afet risklerini önceden belirleyerek kritik kararlarını hızlandırabiliyor. Bu kapsamda daha önce Çanakkale ve Tekirdağ'daki orman yangınlarını dört gün önceden tahmin ederek ilgili yetkilileri uyaran sistem, Ankara'da gerçekleşen yoğun yağışları analiz ederek meydana gelen sellerin aylar öncesinden tahminini sağladı.

Olası bir orman yangınını ilk dakikalarda tespit edip acil müdahale ediyor

Afetleri önleme ve erken müdahale konusunda bir İTÜ Çekirdek girişimi olan Kozalak, risk yönetiminin temelinde, gelişmiş yapay zekâ destekli tahminleme ve analiz sistemini kullanıyor. Orman yangınlarının erken tespiti için geliştirilen IoT ve yapay zekâ destekli bir çözüm olan Kozalak, ağaçlara zarar vermeden esnek kayışlarla monte edilen özel sensörler kullanıyor. Bu sensörler, 100 metrelik bir yarıçap içinde sıcaklık, nem, barometrik basınç ve gaz katmanlarını sürekli olarak ölçüyor. Yangınları ilk dakikalar içinde tespit edebilmesi ve böylece müdahale süresini kritik şekilde kısaltması ise Kozalak'ın IoT tabanlı mesh ağ sistemi üzerine kurulu teknik altyapısı sayesinde mümkün oluyor. Altyapı gerektirmeyen node-uydu iletişimi sayesinde yaklaşık 10 dakikada kurulum imkânı sunan sistem, 15 km'lik bir menzilde kesintisiz iletişim sağlayarak 5 yıla varan pil ömrü ile sürdürülebilir bir koruma sunuyor.

Endüstriyel tesislerin hava kalitesi ve güvenliği AirGuard'a emanet

Kozalak'ın kâğıt geri dönüşüm, tutkal, kereste, petrol, gaz ve kimya şirketleri gibi endüstriyel tesisler için geliştirdiğimiz açık alan yangın tespit ve hava kalitesi izleme çözümü olan AirGuard ise toksik, yanıcı ve patlayıcı gazları tespit ederek olası felaketleri önlemeye yardımcı oluyor. Her iki teknoloji de gerçek zamanlı veri analizi yaparak, yapay zekâ algoritmaları sayesinde risk tahminlemesi gerçekleştiriyor ve ilgili birimlere anında uyarı gönderiyor. Bu sayede hem doğal hem de endüstriyel afetlere karşı proaktif bir koruma sağlanmış oluyor.

Afetlere karşı çözüm sunan İTÜ Çekirdek girişimlerinden bazıları şu şekilde:

Arventek: Geliştirdiği RemoteSite platformuyla deprem, sel, yangın, kasırga gibi afet hasarlarının 3B modelini oluşturmaktadır.

BBAVtol: İleri teknoloji insansız hava araçlarıyla sivil, lojistik ve sağlık sektörlerinde güvenli, hızlı ve yenilikçi çözümler sunmaktadır.

BimCrone: Dijital ikiz temelli, inşaat proje yönetim platformu olarak deprem bölgelerinde yapılandırma ve kentin yeniden kurulma sürecine destek olmaktadır.

BimMade: Yapı bilgi teknolojileri alanında ürün, hizmet ve yazılım geliştiren bir teknoloji şirketi olan BIMMade'in önemli ürünlerinden biri olan BIMMade Library, Türkiye'nin ilk ve öncü 3 boyutlu dijital ikiz veri tabanını kurarak yapı sektörü üreticilerinin dijitalleşmesini sağlamaktadır. Ayrıca bina projelerinin dijital ikizlerini tasarlayarak hata ve eksikliklerin yapım aşamasından önce tespit edilmesini mümkün kılar. Doğru proje ve veri paylaşımını sağlar.

BlindLook: Görme engelliler için sesli yönlendirme ve simülasyon teknolojilerini kullanarak adım adım simülasyonlar sunmaktadır.

Bugbounter: Siber güvenlik hizmetleri platformu olarak hizmet veren girişim, deprem sonrası aktif çalışan tüm yardımlaşma ve destek platformlarının online güvenlik testlerini ücretsiz olarak gerçekleştirerek, depremzedelere yapılan yardımların engellenme ve sömürülmesine karşı çıkmayı amaçlamaktadır.

Bulut Klinik: Geliştirdikleri sağlık uygulamasında afetlerden etkilenen kişiler için online psikolojik ve sağlık destek hizmetini ücretsiz sunmaktadır.

Classest: Online eğitim platformu olarak hizmet sunan girişim, depremden etkilenen öğrencilere, başvuruları doğrultusunda ücretsiz eğitim desteği vermektedir.

Deepwise: Telekom firmalarının ve yerel yönetim sahalarının dijital ikizini oluşturan, yapay zekâ destekli algoritması ile yatırım ve arıza tahminlemesi sunan platformdur.

Evbee: Mobil şarj istasyonu araçlarını modifiye ederek afet bölgesinde elektrik sağlama ve mühendislik hizmetlerine destek vermesi amacıyla tahsis etmektedir.

Evimdeki Psikolog: Afetlerden etkilenen kişiler için online ücretsiz psikolojik destek sağlamaktadır.

Fromyoureyes: İnsan ve yapay zekayı bir araya getirerek görme engelli kullanıcılara hızlı ve nitelikli görsel açıklamalar sunan bir m obil uygulama, toplanma noktaları, yardım noktaları ve bunun gibi birçok kritik konuda görme engellilere hizmet sunmaktadır.

GonulluPsikolog.org: Afetten etkilenen kişiler için online ücretsiz psikososyal destek sağlamaktadır.

Hummingdrone: Tarım ve enerji sektörlerine yönelik yapay zekâ odaklı havadan görüntüleme, haritalama, analiz ve otonom drone çözümleri sunmaktadır.

Kanka Host: Kalacak yere ihtiyacı olan depremzedeler ile evini paylaşmak isteyenleri geliştirdikleri uygulama üzerinden bir araya getirmektedir.

Kidolog: Online aile teknolojileri platformu, depremden etkilenen kişiler için uygulama ve whatsapp üzerinden online ücretsiz psikolojik destek sağlarken, psikolojik destek çalışmalarına gönüllü olarak katılmak isteyen uzmanları da sürece dahil etmektedir.

Maxwell: MX8 sistemi yağmur, kar ve tozdan etkilenmeden zorlu hava koşullarında görev yapabilen, dikey kalkış ve iniş kabiliyetine (VTOL) sahip yüksek performanslı ve özgün bir insansız hava aracı sistemidir.

Microfon: Başlattıkları Eğitim Seferberliği kampanyası ile depremden etkilenen ve eğitim yardımına ihtiyacı olan öğrencileri, başvuruları doğrultusunda eğitim desteği veren kişi ve kurumların desteği ile buluşturmaktadır.

Peace Therapist: Depremden etkilenen kişiler için online ücretsiz psikolojik destek sağlamaktadır.

RePG Energy: Ortamdaki (hava, su, gaz, jeotermal vb.) nem ve ısı farkını kullanarak enerji (elektrik, ısıtma ve soğutma) ve su üreten yüzde 100 yerli patentli bir derin teknoloji girişimidir.

Rumitech: Güneşten ve rüzgârdan elde ettiği enerjiyi, sürdürülebilir yaşam kaynağına dönüştüren, kendi kendine yetebilen akıllı direk çözümleri üreten girişimdir.

Sesver: Afet bölgesinde yardıma ihtiyacı olanlar ile yardım edebilecekleri buluşturmaktadır. Oluşturulan platform, otomatik konum paylaşma ve sesli görüşme özellikleri ile müdahale hızını artırmayı hedeflemektedir.

Seismocod: Yer içi sismik titreşimleri dinleyerek yeraltı yapısını modelleyen, bulut destekli sismik izleme ve analiz platformudur.

Sensed AI: Binaların ve kritik altyapıların fiziksel ve çevresel sağlığını yapay zekâ ve uzaktan algılama teknolojileriyle sürekli izleyerek, dünya genelinde güvenli ve sürdürülebilir yaşam koşullarını herkes için erişilebilir hale getirmeyi hedeflemektedir.

SmartIR: Güvenli sürüş ve sağlık risklerini değerlendirmek için sürücü fizyolojisini ve davranışlarını analiz eden yapay zekâ çözümleri sunmaktadır. Görüntüleme teknolojileri ile enerji ve inşaat teknoloji alanında da çözümler üretmektedir.

Steto: Depremden etkilenen kişiler için online ücretsiz psikolojik destek sağlamaktadır.

Terappin: Depremden etkilenen kişiler için ücretsiz psikolojik destek sağlarken, psikolojik destek çalışmalarına gönüllü olarak katılmak isteyen uzmanları da sürece dahil etmektedir.

Walkers: Geliştirdikleri hareket ve sağlık uygulamasında kullanıcılarına ücretsiz online deprem eğitimi tanımlamaktadır.