Kadın İstihdamında Türkiye'nin Fotoğrafı: Şirketler Pembe Yaka Dostu Mu?

Bağımsız araştırma şirketi AGS Global tarafından Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden iş sahibi ve C Level erkek ve kadın yöneticinin katılımıyla gerçekleştirilen “Kadın İstihdamında Türkiye’nin Fotoğrafı” araştırması, 8 Mart öncesinde şirketlerin “pembe yaka dostu” yaklaşımıyla ilgili bir gösterge niteliği taşıyor.

Gerek dünyada gerekse Türkiye’de kadın istihdamı güçlü bir ekonominin itici gücü olmayı sürdürürken, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü öncesinde şirketlerin “pembe yaka” olarak nitelenen kadın çalışanlara yönelik yaklaşımı tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bazı şirketler, pembe yaka dostu eko-sistemler inşa ederken, bazılarının yaklaşımı ise “pembe taklidi yapan şirket” ile sınırlı kalıyor.

Bağımsız araştırma şirketi AGS Global tarafından Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden iş sahibi ve C Level erkek ve kadın yöneticinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma bu bağlamda birbirinden çarpıcı verilerle dikkat çekiyor.

Bakış Açısı Zenginliği ve Daha Eşitlikçi İş Ortamı

Kadın ve erkek katılımcıların tam olarak eşit dağıldığı araştırmada her 10 iş insanından 9’u (%91,6) kadınların daha fazla istihdama katılması gerektiğini söylerken, sadece biri (%8,9) bu fikre iştirak etmiyor.

Kadın istihdamındaki artışın sağlayacağı katkılar arasında bakış açısı zenginliği (%84,4) ve daha eşitlikçi iş ortamı (%75,6) ön plana çıkarken, ilk faktörü erkekler (%86,4), ikinci faktörü ise kadınlar (%86,4) daha fazla sahiplenmiş durumda.

Diğer yandan, onları ekonomide iyileşme (%44,4) ve iş-yaşam dengesinde iyileşme (%42,2) motifleri izliyor. İşgücü kesintileri (%2,2) ve istihdam piyasasında daralma (%2,2) en kadın istihdamının en az katkı sağlayacağı sonuç (%2,2) olarak vurgulanıyor.  Bu son iki motifin ise özellikle erkek katılımcılar tarafından daha çok altı çiziliyor.

İş Dünyasının Cinsiyet Eşitliği Karnesi İyi Değil

İş dünyası temsilcilerinin %35,6’sı iş dünyasının cinsiyet eşitliği konusundaki performansını kötü olarak nitelerken, %35,6’sı ise ne kötü ne iyi diyor. İyi diyenlerin toplam oranı %13,3 ile sınırlı kalırken, çok kötü diyenlerde ise bu oran %15,6’ya yükseliyor. Diğer yandan, kadınlarda çeşitli seviyelerde olumsuz not verenlerin oranı %63,7’yi bulurken, erkeklerde ise bu oran %40,9.

Diğer yandan, katılımcıların %62,2’si şirketini “kadın çalışan dostu” olarak nitelerken, bu oran erkeklerde %81,8’e yükseliyor, kadınlarda ise %45,5’e geriliyor. “Hayır” diyenlerin oranı ise genelde %17,8 olup, kadınlarda %22,7 iken, erkeklerde %9,1 seviyesinde. Kararsızlar ise her 5 iş dünyası temsilcisinden birine tekabül ediyor.

Ana Faktör: Ücret Eşitsizliği

Tüm katılımcılar nezdinde yaklaşık 3’te birlik oranla (%31,1) ücret eşitsizliği “pembe yakalıların” iş dünyasında karşılaştığı en önemli sorunlar konumunda iken, onu iş yaşam dengesi ve şirket içi yükselme/kariyer tartışmaları (her ikisi de %26,7)  izliyor. “Herhangi bir sorun yaşamıyorlar” diyenlerin oranı ise %13,3 ile sınırlı kalıyor.

Kadınların perspektifinden ücret eşitsizliği (%54,6), şirket içi yükselme/kariyer (%40,9) ile ilk iki sırada yer alırken, erkeklere göre kadınların yaşadığı en büyük sorun kreş vb. (%36,4) haklara erişim olarak öne çıkıyor.

10 Şirketin 4’ünde “Pembe Yaka” Alarm Sistemi Yok

Katılımcıların %42,2’si şirketlerinde kadın çalışanlara yönelik ayrımcılığı önleyecek sistemlerin var olmadığını belirtirken, %28,9’u ise “olumlu” bir yaklaşıma sahip. %28,9’luk bir kesim ise sistemlerin varlığından haberdar olmadığını belirtiyor.

Ayrıca şirket temsilcilerinin %35,6’sı şirketlerinde “pembe yakaya” yönelik bir sosyal sorumluluk projesi bulunduğunu belirtirken, 2 şirketten birinde (%51,1) böyle bir proje yaklaşımı söz konusu değil.

Nitekim, katılımcıların şirketlerinde çalışmayı bir başka kadın çalışana tavsiye puanı 10 üzerinden 7,58 olarak şekillenirken, erkeklerde 8,55 olan bu sayı kadınlarda 6,91’e geriliyor.

10 Üst Düzey Yöneticiden 6’sı: Departman Arkadaşımın Cinsiyeti Önemsiz

Araştırmaya katılan 10 iş dünyası temsilcisinden 6’sı (%62,2)  departmanında kadın ya da erkekle çalışmanın kendisi açısından fark etmeyeceğini söylerken, %24,4’ü kadın çalışanla, %8,9’u ise erkek çalışanla çalışmayı yeğleyeceğini belirtiyor. %4,4’lük kesimin tercihi ise robot ya da yapay zekalarla birlikte çalışmak.

Diğer yandan, kadın çalışanların %31,8’i bir başka kadınla, %9,1’i ise erkekle çalışmak istediğini belirtirken, erkek çalışanlarda ise bu oranlar sırasıyla %18,2 ve %4,6 olarak şekilleniyor. Robot ya da yapay zekayla çalışırım diyenlerin tamamını ise kadınlar oluşturuyor.

Son olarak kadın istihdamı konusunda cinsiyete dayalı mobbing yapılmaması, daha fazla istihdam, eğitimde fırsat eşitliği, aile yapısını destekleyen politikalar tavsiye ediliyor.

Daha Kat Edilecek Çok Mesafe Var

8 Mart Dünya Kadınlar Günü öncesi gerçekleştirilen kapsamlı araştırmanın sonuçlarını kamuoyu için değerlendiren AGS Global Kurucusu ve CEO’su Ahmet Güler, şirketlerin pembe yaka dostu bir tutuma sahip olmakla birlikte, tutum ile davranış arasında henüz anlamlı bir boşluk olduğunu belirterek şöyle dedi: “Kadın istihdamının önemine vurgu yapılması ve çeşitli projelerin hayata geçirilmesi takdire şayan olsa da, bu adımların samimiyetini ve etkililiğini sorgulamak gerekiyor. Zira, kadın çalışanların ücret eşitsizliği, kariyer basamaklarında yükselme engelleri ve kreş gibi temel ihtiyaçlara erişimdeki zorluklar hala devam ediyor. Bu durum, şirketlerin kadın dostu olma konusunda daha samimi ve kararlı adımlar atması gerektiğini gösteriyor. Pembe yaka dostu yaklaşım, sadece 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde değil, yılın her günü kadın çalışanların haklarını korumayı ve onların potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı gerektiriyor. Aksi takdirde, pembe yakalıların iş dünyasında karşılaştığı sorunlar çözülmedikçe, kadın istihdamını artırma ve adil şirketler inşa etme hedefi de ulaşılmaz kalacaktır”.

Ahmet Güler, “Bu nedenle, şirketlerin pembe yaka dostu politikalarını ve uygulamalarını daha şeffaf ve hesap verebilir hale getirmesi, kadın çalışanların sesini duyurabileceği mekanizmalar oluşturması ve ayrımcılığa karşı sıfır tolerans politikası izlemesi gerekiyor. Unutmayalım ki, kadınların iş hayatında daha aktif rol alması, sadece kadınlar için değil, şirketler ve ülke ekonomisi için de büyük faydalar sağlayacaktır” diyerek sözlerini tamamladı.