Türkiye için kara tablo

2009’dan 2014’e açılan dava sayıları yüzde 50 artarak 18 bin 104 oldu. Uluslararası Çocuk Merkezi de Türkiye’nin Çocuğa Karşı Cinsel İstismar Haritası’nı hazırladı.

ADALET Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verileri, çocuk istismarının nasıl bir yükselişe geçtiğini ortaya koyuyor.. 2009: 12.635, 2010: 16.135, 211: 16.828, 2012: 17.589. 2013: 17.948, 2014: 18.104. Bu tablo, istismar suçunun adli makamlara yansıyan bölümü. Bir de söylenmeyen, üzeri örtülen istismarlar var ki sayısı ve oranı meçhul…

2009’DAN BERİ ZİRVEDE

Ne olmuştu da cinsel istismar davaları 5 yılda yüzde 50 artmıştı? Adalet Bakanlığı henüz yayınlamadığı için 2015 rakamlarını bilmiyoruz. Avukat Ceren Şarman, “Davalardaki artışın nedeni, istismardaki artış” diyor. Avukat Tülay Bekar ise artışa, toplumsal cinsiyet anlayışında erkeğe biçilen roldeki değişikliğin sebep olduğunu söylüyor. “Erkekler daha önce utanıp çekiniyordu. İstismarın cezası arttı ama erkeklerin de cesaret ve rahatlıkları arttı. Erkeğe 1’inci sınıf insan olduğu, kadına Ortaçağ’daki dehlizine gitmesi söyleniyor. Erkek, kadını ve çocuğu kendi malı olarak görüyor. 2009’dan itibaren bu anlayış bina edildi” diyor.

ÇOCUK NEREYE BAŞVURSUN

Merkezin Çocuk Hakları Bölümü Başkanı Adem Arkadaş-Thibert, “Çocuğa şiddet ve istismarda beyan esas alınır. Ama Türkiye’de olaylar ancak mahkemeye yansıdığında ortaya çıkıyor. Cinsel istismar en çok nerede oluyor, bu konuda sağlıklı bir raporlama yok” diyor. Milli Eğitim ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlarda, çocukların “Ben istismar görüyorum” diye ulaşacakları bir makam olmadığını, o kurumlara gitme nedenlerinin içinde istismar varsa da “dışarıya doğru” kayda geçmediğini söylüyor.

KORUMA KURUMLARI RİSKLİ

Avukat Seda Akço, ihtiyacı olan çocuklara kurum bakımının istismar açısından her zaman riskli kabul edildiğine dikkat çekiyor. Mücadelede önceliğin kurum bakımını azaltmak olduğunu söylüyor. “Avrupa’da izlenen birinci yöntem, çocuğun kurum bakımına alınmasının son çare olması. Örneğin çocukların ailelerinin yoksulluğu nedeniyle birtakım yurtlarda bakılması, kabul edilemez bir uygulamadır.” Avrupa’da kurum bakımındaki çocuğun istismarının nasıl önlendiğine ilişkin olarak “Kurumlarda öğrenci, eğitimci, koruma görevlisi için kesin davranış kuralları bulunuyor. Bunların içinde çocuklarla ilişkiye dair kurallar da yer alıyor. İngiltere’de çocuğun istismardan korunması konusunda sorumluluğu olan ve çocukların da bildiği bir öğretmen oluyor ve çocuk bir rahatsızlık hissettiğinde durumu ona bildiriyor” diyor.

EBEVEYN NE YAPMALI

ÇOCUĞUN cinsel istismarı üzerine araştırmalar yapan Avukat Ceren Şarman’a göre istismarın teşhisi ve önlemleri şöyle:

- Çocuklar genellikle dile getiremez. Duygusal, davranışsal ve bedensel belirtileri olur: Oyun ve resimlerde cinsel içerik, öfke nöbetleri, uyku ve yeme alışkanlığında değişiklik, kâbus, altını ıslatma ya da kirletme, içe kapanma, mutsuzluk, güvensizlik, nedensiz korku ve ağlama, anneye aşırı bağlılık, yalnız uyuyamama…
- Anne-baba ya da çocukla ilgilenen üçüncü kişiler, bu belirtiler konusunda bilinçli ve makul derecede şüpheci olmalı.
- Çocuk, cinsel istismara uğradığını söylediyse ciddiye alıp araştırın.
- “Sana kim ne yaptı?”, “Kim nerene dokundu?” gibi direkt sorulardan kaçının. Üzmeyen, kaygılandırmayan sorularla yaklaşın.
- Aile, anlayışlı ve güven verici olmalı, böyle bir şey başına geldiğinde hemen kendileriyle paylaşması gerektiğini söylemeli.
- Aile, çocuğa kimsenin olayı anne babasından gizlemesi için tehdit ya da korkutmaya hakkı olmadığını söylemeli. Çünkü istismarcılar, çocuğa aralarındaki ilişkinin özel ve sır olduğunu söyler.
- Çocuğa, cinsel istismara uğraması halinde bir suçu olmadığı, kızılmayıp suçlanmayacağı, tam tersine korunacağı söylenmeli.

ÇOCUK NASIL EĞİTİLMELİ

AVUKAT Ceren Şarman, çocukların cinsel istismar konusunda yaşına uygun olarak bilgilendirip eğitilmesinin anne-babalar ve eğitimcilerin sorumluluğunda olduğunu söylüyor.

- Çocuğun birey olduğu, bedensel bütünlüğünü koruması gerektiği, kendi bedeni üzerinde karar vermesinin kendisine ait olduğu anlatılmalı.
- Haklarını bilen çocuklar, cinsel istismara daha rahat karşı koyabiliyor.
- Çocuk, cinsel organları ve kişisel mahremiyeti konularında yaşına ve gelişim düzeyine uygun biçimde bilgilendirilmeli.
- Çocuk cinselliğin ayıp bir kavram olduğunu düşünürse cinsel istismara uğradığında açığa vuramayabilir.
- Cinsel istismar kapsamına girebilecek davranışlara maruz kalması halinde nasıl tepki göstereceği konusunda eğitilmeli.
- Çocuğun kendini rahat hissetmediği durumlar karşısında bağırabileceği ve reddedebileceği öğretilmelidir.

2'NCİ GÜNDEN SONRA ANLATMAK ZORLAŞIYOR

Kız çocuklarının istismara uğrama riski erkeklere göre yaklaşık 3 kat fazla.

- Cinsel istismar mağduru çocukların yaş ortalaması 3-18 arasında.
- İkinci günden sonra çocuğun cinsel istismarı anlatma oranı azalıyor.
- İstismarcı, büyük oranda erkek. Çocuğun yakından tanıdığı hatta en yakın aile bireylerinden.
- Cinsel istismarın çocuklar üzerinde en sık görülen psikolojik etkileri majör depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, akut stres tepkisi. (Kaynak: Uluslararası Çocuk Merkezi)

TCK'DAKİ TANIMI

Çocuğun cinsel istismarı, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 103’üncü maddesinin a bendinde, “15 yaşını tamamlamamış veya tamamlamış olmakla birlikte fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan çocuklara karşı gerçekleştirilen her türlü cinsel davranış” olarak tanımlanıyor. İstismarcı 8 yıldan 15 yıla kadar hapisle cezalandırılıyor. Cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, 16 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasına hükmolunuyor. (AYM, bu maddeyi iptal ederek 1 yıl verdi. Adalet Bakanlığı yeni düzenlemeyi hazırlıyor). 104’üncü madde ise cebir, tehdit ve hile olmaksızın, 15 yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişiyi ancak ‘şikâyet’ üzerine cezalandırıyor.

İNGİLTERE'DE MÜEBBET, ABD'DE HADIM

Fransa: 15 yaşından küçük çocuğa cinsel istismarın cezası 20 yıl, tecavüz sonucu çocuğun ölmesi halinde 30 yıl. Suç, kötü muameleyle işlenirse müebbet hapis.

İngiltere: Diğer ülkelerden farklı olarak 2003 yılında Ceza Kanunu’ndan ayrı bir Cinsel Suçlar Kanunu düzenlendi. 13 yaşından küçük çocuğun cinsel istismarının cezası müebbet hapis.

ABD: Yasal sınırlarındaki bölge ve eyaletlerde 12-16 yaş arasındaki çocuğa, kendisinden en az 4 yaş büyük olan fail bu suçu işlerse, teşebbüs ederse, para cezasına ve/veya 15 yıl hapis cezası veriliyor. California, Florida, Georgia, Iowa, Louisiana, Montana, Oregon, Texas, Wisconsin’de hapis cezasıyla birlikte kastrasyon yani kimyasal yöntemlerle hadım etme öngörülüyor. 1996’da California, kimyasal ilaç kullanımını yürürlüğe koyan ilk eyalet olarak tarihe geçti.

Almanya: Çocuğa cinsel istismar davranışlarında rızası olup olmadığına bakılmıyor.

ÇOCUĞA KARŞI ŞİDDETİ İZLEME HARİTASI

Uluslararası Çocuk Merkezi’nin ww.cocukhaklariizleme.org/harita adresinden görülebilecek interaktif haritasındaki rakam baloncukları tıklandığında, istismar listesi çıkıyor. Herhangi biri tıklandığında da ayrıntılı bilgi geliyor. Sitede ayrıca Erken/Zorla evlilik, Kayıp, Suriyeli Çocuk gibi konuların da haritası var. İstismar bilgilerini, çocuk merkezi gazete haberlerinden derliyor. Ayrıca mağdur ya da yakınları da haritanın üst bölümünde yer alan Rapor Gönder’e girerek şikâyetçi olabiliyor.